W tradycyjnej medycynie chińskiej ciało człowieka jest odbiciem przyrody – podlega tym samym cyklom, co ziemia, drzewa, zwierzęta, księżyc i pory roku. Tak jak Zegar Narządów (dobowy rytm energii organów) pomaga nam zsynchronizować życie z ruchem słońca, tak sezonowy cykl „Pięciu Elementów” pokazuje, jak harmonijnie dostroić się do zmieniających się pór roku.

Emocje, które są żywymi przejawami przepływu energii wewnętrznej poddają się wpływowi zmieniających się pór roku. Emocje są naturalne i niezbędne – nie ma złych i dobrych, należy jedynie pozwolić im przepływać, bez tłumienia, ignorowania i zatrzymywania. 

Zamiast postrzegać zdrowie jako coś statycznego, medycyna chińska uczy, że jesteśmy w ciągłym ruchu – nasze ciało, emocje i energia zmieniają się zgodnie z naturalnym cyklem życia, śmierci, transformacji i odrodzenia. Zrozumienie tego rytmu pozwala działać z mądrością natury.

Wiosna – czas przebudzenia i wzrostu (Element Drzewa)

Marzec – Maj

Narządy: Wątroba i Pęcherzyk Żółciowy

Emocja: złość (jako impuls do działania)

Energia: wzrastająca, dynamiczna, kierująca się ku górze i na zewnątrz

Wiosna to początek cyklu – pora roku związana z narodzinami, ruchem i ekspansją. Podobnie jak rośliny wyrastają z ziemi, nasze ciało i umysł pragną poruszyć się po zimowym zastoju. To idealny czas na detoksykację (zarówno fizyczną, jak i emocjonalną), aktywność fizyczną, wprowadzanie nowych nawyków i planów.

Wątroba w medycynie chińskiej zarządza swobodnym przepływem qi (energii). Jeśli wątroba jest przeciążona – np. przez stres, nieprzetrawione emocje, stagnację czy złe odżywianie – odczuwamy rozdrażnienie, frustrację, bóle głowy, napięcia mięśni, zwłaszcza karku. Dlatego na wiosnę warto zadbać o rozluźnienie – zarówno przez ruch (joga, spacery, taniec), jak i przez odpuszczanie kontroli i oczyszczanie myśli.

Wskazówka: jedz zielone warzywa, pij herbatki z mniszka i pokrzywy, unikaj tłustych i ciężkich dań.

Złość w medycynie chińskiej nie jest „negatywna”. To naturalna emocja poruszenia – jak siła, która sprawia, że roślina przebija skorupę nasiona i rośnie ku słońcu. Złość mówi nam, że coś jest nie tak – że nasze granice zostały przekroczone lub że dusimy się w ograniczeniach. Jeśli złość nie może się wyrazić (bo ją tłumimy albo kierujemy do wewnątrz), energia „qi” wątroby blokuje się – pojawia się napięcie w ciele, bóle głowy, zaciśnięta szczęka, wybuchy emocji.

Wiosna to czas, kiedy ta energia naturalnie chce się poruszyć, dlatego warto pomóc jej płynąć: poprzez ruch, krzyk w lesie, kreatywność, planowanie, a czasem nawet przez łzy. Wiosna uczy nas, że złość może być motorem zmiany, jeśli ją zrozumiemy i wykorzystamy.

Wyobraź sobie, że energia w Twoim ciele chce się ruszyć jak sok w drzewie wczesną wiosną. Jeśli go zablokujesz – może „eksplodować”. Lepiej otworzyć okno, iść na spacer, pogadać szczerze z kimś bliskim.

Lato – pełnia ekspresji i radości (Element Ognia)

Czerwiec – połowa sierpnia

Narządy: Serce i Jelito Cienkie

Emocja: radość, połączenie

Energia: najbardziej zewnętrzna, rozpraszająca

Lato to szczytowy moment energii yang – czas światła, życia towarzyskiego, ekspresji, działania, miłości. To czas, by dzielić się sobą, otworzyć serce, śmiać się i kochać – ale też zachować równowagę, by nie wypalić się energetycznie.

Serce w medycynie chińskiej to nie tylko organ, ale siedziba „shen” – ducha, świadomości, zdolności do odczuwania miłości i spokoju. Przeciążone serce może dawać objawy bezsenności, nadpobudliwości, nerwowości, zamglenia myśli. Dlatego latem warto zadbać o rytuały wyciszające, a jednocześnie otworzyć się na lekkość bycia.

Wskazówka: unikaj przegrzania, jedz więcej surowych warzyw i owoców, pij wodę z miętą i hibiskusem, ale też nie przesadzaj z chłodzeniem – śledziona tego nie lubi.

Latem natura śpiewa, kwitnie, żyje pełnią życia. W TCM (tradycyjnej medycynie chińskiej) to czas, gdy serce – siedlisko naszej świadomości i ducha (shen) – chce się otworzyć i połączyć z innymi. Radość to naturalna emocja tej pory roku – ale i z nią można przesadzić. Gdy zbyt mocno się ekscytujemy, imprezujemy bez umiaru, żyjemy „na gorąco”, rozpraszamy się – serce męczy się i „rozprasza”.

Przeciążone serce to problemy ze snem, niepokój, mówienie bez ładu i składu, płytki oddech, a czasem uczucie wewnętrznej pustki mimo obecnych ludzi i bodźców.

Lato to czas dzielenia się – ale i czas odpoczynku. Nie wszystko musi być na pokaz. Radość nie oznacza krzyku – czasem to cicha obecność z przyjacielem lub kontakt z naturą.

Późne lato – czas ugruntowania (Element Ziemi)

Połowa sierpnia – wrzesień

Narządy: Śledziona i Żołądek

Emocja: troska, zamartwianie się

Energia: środkowa, stabilizująca

To piąta, "ukryta" pora roku w medycynie chińskiej. Czas dojrzewania owoców, zbiorów i refleksji. To również czas, gdy wracamy do siebie – do centrum. Energia ziemi to energia matki – karmiąca, wspierająca, integrująca. To idealny moment na zatrzymanie się, powrót do prostoty, wzmocnienie trawienia i odpoczynku po gorącym lecie.

Śledziona w medycynie chińskiej to centrum energetyczne odpowiedzialne za produkcję qi z pożywienia. Gdy jest osłabiona, pojawia się mgła umysłowa, zmęczenie, potrzeba słodyczy, problemy z trawieniem i koncentracją.

Wskazówka: jedz ciepłe, gotowane posiłki – np. zupy, kasze, warzywa na parze. Ogranicz nabiał, zimne napoje i cukier. Zadbaj o prostotę i rytm.

Późne lato to pora zbierania plonów – czas matczynej energii Ziemi. To właśnie wtedy najbardziej potrzebujemy powrotu do prostoty, do swojego wnętrza, do spokojnej troski o siebie. Jeśli przesadzimy z „martwieniem się” o innych, z nadopiekuńczością, obowiązkami, myśleniem bez końca – śledziona traci siły.

Z punktu widzenia TCM, nadmiar troski „przeżuwa umysł” jak krowa trawę – myślimy w kółko, jesteśmy przemęczeni, nie możemy skupić się na tu i teraz. Nasze ciało może też odczuwać ciągłą chęć podjadania, słabość w kończynach czy spowolnione trawienie.

Pomyśl o sobie jak o ogrodzie. Jeśli ciągle martwisz się o wszystkie rośliny i zapominasz podlewać siebie – ziemia staje się jałowa.

Jesień – czas porządkowania i oddechu (Element Metalu)

Październik – listopad

Narządy: Płuca i Jelito Grube

Emocja: smutek, melancholia

Energia: zbierająca się, w dół, do wewnątrz

Jesień uczy nas puszczania – liście spadają z drzew, a my żegnamy lato, relacje, marzenia, które się nie spełniły. To czas zamykania cyklów, oczyszczania przestrzeni, oddychania głębiej.

Płuca w medycynie chińskiej to nie tylko narząd oddechu – to również kontakt ze światem duchowym, granice, rytm i odporność. Jelito grube odpowiada za pozbywanie się tego, co zbędne – fizycznie i psychicznie.

Wskazówka: praktykuj oddech, qi gong lub jogę, zadbaj o ciepło, wzmacniaj odporność. Pij napary z imbiru i fermentowane produkty.

Jesień to czas zbierania się do środka. Natura zrzuca to, co niepotrzebne – liście, nadmiar, iluzje. Smutek nie jest „negatywny” – to naturalna emocja utraty, która pozwala nam poczuć wartość tego, co odchodzi. Problemem staje się dopiero wtedy, gdy trzymamy się przeszłości lub nie dajemy sobie prawa do żałoby.

Płuca odpowiadają za oddech, rytm, granice – również te emocjonalne. Gdy smutek jest stłumiony, oddech robi się płytki, pojawia się uczucie ciężkości w klatce piersiowej, brak energii i izolacja.

Wyobraź sobie, że Twoja dusza potrzebuje czasem płakać jak niebo na jesień. To oczyszcza. To buduje odporność. To naturalne.

Zima – czas ciszy i regeneracji (Element Wody)

Grudzień – luty

Narządy: Nerki i Pęcherz Moczowy

Emocja: strach, lęk, głęboka refleksja

Energia: najgłębsza, zatrzymana, oszczędzająca

Zima to pora największego yin. Natura śpi. To czas kontemplacji, spokoju i odbudowy esencji (jing). Jing to nasze „paliwo podstawowe”, z którym się rodzimy i które zużywamy przez całe życie. Warto wtedy zwolnić tempo, unikać nadmiaru bodźców, dbać o sen i ciepło.

Nerki w medycynie chińskiej to nie tylko filtr dla moczu – to fundament życia, korzeń witalności, odwagi i stabilności. Jeśli są osłabione – pojawia się lęk, zimno, zmęczenie, problemy hormonalne i seksualne.

Wskazówka: jedz zupy, strączki, orzechy, potrawy długo gotowane. Unikaj wychładzania. Praktykuj medytację, śpij więcej, zanurz się w ciszy.

Zima to czas największego yin – ciszy, spokoju, kontemplacji. Strach jest emocją zimy, bo w tej porze roku konfrontujemy się z ciemnością, bezruchem, niewiadomą. Ale to nie musi być paraliż – może być to chwila zatrzymania się, zaufania głębokiemu wewnętrznemu rytmowi.

Nerki w TCM to fundament – przechowują naszą esencję jing. Jeśli żyjemy w ciągłym lęku, przebodźcowani, niedosypiając – ta esencja się wypala. Zimowa energia uczy nas czekania, powolności, regeneracji, słuchania mądrości z wnętrza.

Jeśli boisz się przyszłości – wróć do oddechu i prostych czynności. Gotuj zupę. Śpij więcej. Ciało Ci podziękuje.

Ciekawostka: Wątroba i pęcherzyk żółciowy – duet planowania i działania

Wiosna to pora, w której aktywuje się szczególnie wątroba i pęcherzyk żółciowy. W medycynie chińskiej wątroba odpowiada za wizję życia i planowanie, a pęcherzyk żółciowy – za odwagę i decyzje. Współpracują ze sobą niczym strateg i generał: jeden układa plan, drugi rusza do działania. Jeśli energia tych organów jest zablokowana, pojawia się frustracja, niezdecydowanie lub impulsywność.

Warto więc co roku na wiosnę nie tylko oczyszczać ciało, ale też weryfikować swoją ścieżkę życiową, podejmować odważne kroki i poruszać się w zgodzie z wewnętrzną wizją.

Żyj w rytmie cyklu, a nie w oporze

Zamiast walczyć z porami roku – naucz się je rozumieć. Każda pora ma swój potencjał: wiosna daje impuls, lato – radość, późne lato – ugruntowanie, jesień – klarowność, a zima – głęboki spokój. Gdy dostroisz się do tego rytmu, Twoje ciało, emocje i umysł zaczną działać w harmonii. To właśnie mądrość sezonowego życia – życie bliżej siebie i natury.

Emocje są językiem energii w Twoim ciele. Gdy wiesz, w jakiej porze roku jesteś i jaką emocję naturalnie może ona poruszyć – łatwiej Ci ją zauważyć, zrozumieć i przeżyć ją bez oporu.

Życie zgodne z sezonami to nie moda – to głęboka mądrość natury, którą wszyscy nosimy w sobie.